Kamal
I was on my way to meet Kamaljit Kaur at the County Women’s Shelter to teach English. Kamal met me at the door wearing a simple outfit, a salwaar-kamiz. My first thought was, “Oh! She looks like a film star playing a sad role in this grim place.” We were told to sit in the computer room. She was ready with paper and pen. I know Hindi, which is the national language of India. Kamal informed me that she knew Punjabi and a little Hindi. So, in the circle of three languages our sailing started.
My good friend Charu, a devoted volunteer member of our domestic violence prevention organization, had been helping Kamal for a week. Charu had been called to the shelter because this victim did not know much English. Her case was presented at our meeting, which is where I came to know of her situation.
Kamal was from a small village in Punjab, India. She was from a middle class family and considered herself quite privileged. With her good looks she was sure to get a good husband. But she was 24-years-old and still unmarried. Finally one offer came. The young man was not very educated and was supported by his older brother in America. She did not have a good feeling about him but she was told, “In America everybody is rich and you can help bring your siblings to the U.S.A.” She did not have any choice. Her wedding with Balkhaar was celebrated.
Her married life started in an apartment with Balkhaar, his older brother, his wife and their three children. She got along very well with the family members but dealing with Bal was very difficult. Bal was driving trucks in his brother’s business. He was very rough with her. By the end of their third year of marriage, she was the mother of two daughters. They had moved into a house purchased by her brother-in-law. She had learned to answer the telephone and how to get help dialing 911. Her teenaged niece was a good help. Bal was treating her badly in front of the children, so they were very sympathetic to Kamal. The older brother, who was prominent in the Sikh temple, and his wife tried to advise Bal about right and wrong, but he was drinking too much and was too stupid to change his behavior.
That was her fifth year with him and she was pregnant again. He used to beat her, leaving bruises on her body. Whenever she went to the doctor, Bal would not leave her alone, saying, “She does not speak English.” She used to communicate silently with the nurse, who would respond with a sympathetic look but could not do anything more.
The baby boy was not even three months old when she had to dial 911. That Sunday afternoon no one else was home except Bal and her three small children. Bal was somewhat drunk. He forced himself on Kamal and hit her badly when she resisted. Afterward he fell asleep. Kamal was trembling with frustration and anger. She gathered the courage and picked up his cell phone. She stepped outside the door and dialed 911. In her broken English and with a quivering voice, she asked for help. She was advised to wait outside the door. When the police came they told her to collect her crying children. They left in the police car while Bal was still asleep.
It was around eight o’clock when they finished recording her case. She was told that she would be taken to the Women’s Shelter. She could not understand. “What is a shelter?” She and her children were taken to some remote secluded place. Holding her children tight, she wondered where they were taking them!
Finally, they arrived at a building. Upon entering, she saw some kind ladies and breathed again as tears shined in her bewildered eyes. That night they managed to help her sleep. The next morning my friend Charu was called to be her mentor/advocate. Our organization members were in tears when they heard about her plight.
She did not eat meat, fish or eggs. Kamal was so nice with all the helpers in the shelter that her needs were fulfilled gladly. When I went to see her, she had been there for only a few days, but her warm interaction with the people around her was touching. We talked for more than an hour. I helped her to fill out several forms and many details of her case. I also helped her with the applications for new passports, food stamps and forwarding mail.
Kamal proved to herself that she could take care of the children well on her own. One night in the shelter, her little boy got sick. One worker drove them to the hospital. She handled the situation calmly and with confidence. We were proud of her. In that hidden place she experienced freedom! The birthdays and Diwali were celebrated with unknown, but kind, people.
The study sessions were full of conversations tinged with tears, smiles and laughter. She told me about one sick joke played on her by her husband. They had an old-fashioned sword in the house. She and all the kids were in the dining room. “Bal came with the sword and chased after me. I was not sure how serious he was! Finally he tackled me, pushed me down on the table and held the sword near my neck. I thought he was going to kill me. The children were screaming. He released me and was smiling at my humiliation.”
I explained the value of different coins because she was never given any money. She always carried a purse to the store. One day someone stole her purse and slipped away. The people around her were panicked but she started laughing, “Oh poor guy! He will not find any money in there.”
The district attorney was helping on her case. Charu had gone to their house with a police officer and collected Kamal’s personal belongings and her jewelry. Kamal was protected by law but whenever I took her to the post office for the passport applications or any public place, the fear on her face was obvious. She would look around, and if she saw a remotely familiar car, she would try to hide.
Kamal’s sister-in-law tried to convince her to come back home. Their community got involved to resolve the conflict. Her mentor Charu was constantly in communication with her brother-in-law. One night, Charu got a call to meet the leaders of their temple. She went and asked for some security on behalf of Kamal, which was denied. The court date was set to put her abusive husband in jail for a long time. He had a few other illegal acts on his police file as well.
On the day of the hearing Charu was in the lawyer’s office with Kamal. A coworker and I were waiting at the courthouse when two men arrived. The older one was wearing his white ethnic garb and turban, while the other one wore a blue jacket and jeans and a chip on his shoulder. We had time to measure him up before court commenced. Charu had to come alone because she could not convince Kamal to come to the trial. Eventually, Bal was put in jail. But he kept on requesting to see Kamal.
Now what? She had no possibilities of supporting herself. With three small children she had been in the shelter for the last eight months. Bal was home after spending three months in jail. Her sister-in-law was asking her to come back. She was saying, “Bal has changed after this experience. Everything will be alright.” All of us believed that she would suffer the same way as before if she went back to him, so she was quiet about her thoughts of moving back. She said she wanted to apply for U.S. citizenship, but when I went to pick her up to go apply, she said, “Oh, I forgot.” Very unusual! She got ready and we were on our way. But all of a sudden she said, “That is my husband’s van. Please turn around. I don’t want to go.” That was Friday and I could not understand her reluctance till Monday.
On Monday morning her caseworker called to say, “Kamal has packed her things and is about to be picked up by her sister-in-law.” Charu talked to Kamal. “This is not the right decision but if any time you need help, we are here. Take care.” The emotional voice responded, “Thank you, Auntie, I will never forget.” After ten days when she called we asked her to come and collect her jewelry. She came with her niece and spoke a few words and left. Her helpless face brought tears in our eyes.
Statistics shows that the domestic violence victims go back to their abusers as many as seven times.
Within two months we heard that Kamal was back in the shelter. Bal had behaved for a few days, but again the abuse and control started. In her desperate condition she came up with a plan to escape from him.
Kamal approached her husband when he was in a good mood. “Why don’t you take me to the District Attorney’s office so I can take back the complaint against you.” The next day, Kamal, Bal, and the kids piled into the car. She carried a heavy diaper bag. At the office she went inside with the children and the bag. He waited outside. Kamal did not have to explain much to the attorney because she had been handling her case for several months. When an officer showed up at the gate instead of Kamal; Bal immediately realized the situation and quickly drove away.
Bal was put in the jail again.
We arranged for her trip to India. Charu received her calls from India periodically. She was in good spirits and had not given up the desire to come back to the USA and settle here.
Epilog: Almost two years have passed. Her ex keeps on asking her to come back, but she refuses – she is not afraid of him anymore. She called from New York one day, “Auntie! I am staying with a kind Punjabi family and working in their store. After six months my mother will bring the children here, and she will help me to care for them while I work.”
We wish her well with a smile.
—————
કમલ….એક સત્યકથા સરયૂ પરીખ
હું એ દિવસે કમલજીત કૌરને મળવા જતી હતી. કમલ, ઘરનાં ત્રાસથી બચવા, સ્ત્રી આશ્રય ગૃહમાં રહેવા આવી હતી. એ મને દ્વાર પાસે મળી. સાદા સલવાર-કમીઝ પહેરેલા હતા, પણ એને જોતા જ મને થયું, “જાણે કોઈ ફીલ્મની અભિનેત્રી અહીં સામાન્ય પાત્ર ભજવવા આવી છે.” હું એને અંગ્રેજી શીખવવા અને દુખાયેલી લાગણીને સાંત્વના આપવા આવી હતી. એ પેન અને કાગળ લઈને તૈયાર હતી પણ પહેલી રૂકાવટ એ આવી કે એને હિન્દી ખાસ નહોતુ આવડતુ અને મને પંજાબી નહોતુ આવડતુ. ત્રણ ભાષાના વર્તુળમાં અમે હસીને લાંબા પ્રવાસની શરુઆત કરી. સૌથી મજાની વાત એ હતી કે મારા સહ કાર્યકર અને કમલના મુખ્ય મદદગાર ચારુશી, આફ્રીકામાં રહેલા હોવાથી ગુજરાતી હિન્દી ભેળવીને બોલતા. પણ થોડા પરિચયમાં જ ચારૂશી કમલના વિશ્વાસુ ‘આન્ટી’ હંમેશને માટે બની ગયેલા.
ચારુશીએ, અમારા ઘરત્રાસથી બચવા મથતી એશીયન સ્ત્રીઓને મદદ કરતી સંસ્થાની બેઠકમાં, કમલજીતની કહાણી બે દિવસ પહેલા કહી સંભળાવી હતી. કમલ પંજાબના ગામમાં સારા ઘરમાં ઉછરેલી. દેખાવડી હોવાથી સારો વર મળી જશે એ કલ્પનામાં ભણતર પર ઓછુ ધ્યાન આપેલ. ચોવીશ વર્ષની ઉંમર થઈ જતાં ઘરમાં બધાને ચિંતા થવા લાગેલી. એમાં અમેરિકાથી માગું આવ્યુ. ઉમેદવાર ખાસ ભણેલો નથી, ભાઈના ધંધામાં નોકરી કરે છે. કમલને ઠીક ન લાગ્યો, છતાં પણ “અમેરિકા જવા મળશે અને ત્યાં તો બધા પૈસાદાર હોય…ના પાડવાની શક્યતા જ નથી.” વગેરે સમજાવટ સાથે બલખાર સિંઘ સાથે ધામધુમથી લગ્ન લેવાયા.
કમલના સંસારની શરુઆત એક એપાર્ટમેન્ટમાં પતિ, જેઠ-જેઠાણી અને તેના ત્રણ બાળકો સાથે, ટેક્સાસ, યુ.સ.એ.માં થઈ. કુટુંબી જનો સાથે રહેવામાં એને જરાય વાંધો નહોતો પણ પતિની કનડગત સમય સાથે વધતી રહી. પહેલા ત્રણ વર્ષમાં બે દીકરીઓની માતા બની ગઈ. એના હસમુખા સ્વભાવથી બને તેટલી વ્યથા છુપાવતી. સાથે જેઠની તેર વર્ષની દીકરી પાસે નવુ શીખી રહી હતી. ફોન પર વાતચિત, ૯૧૧ નંબર થી કેવી રીતે મદદ મેળવવી અને ખરીદી કરવી વગેરે, જાણી લીધેલ.
જેઠના નવા મોટા બંગલામાં બધાં રહેવા ગયા. અમેરિકામાં આવ્યે અને ગ્રીન કાર્ડ મળ્યે લગભગ સાડાચાર વર્ષ થયા હતાં અને ત્રીજા બાળકની મા બનવાની હતી. એના શરીર પર નીશાનીઓ બલખારના જુલમની ચાડીઓ ખાતી પણ કોણ બચાવે? જેઠ-જેઠાણીની સલાહ એ જડ અને વિફરેલ બલખારને અસર નહોતી કરતી. ઘણા કુટુંબોમાં સ્ત્રીઓને ધણી ગમે તે રીતે રાખી શકે એ સ્વાભાવિક રીતે સ્વીકાર્ય હોય છે. તેથી ઘણી ગેરવર્તન તરફ આંખ આડા કાન કરવામાં આવતા. જેઠનુ ગુરુદ્વારામાં નામ મોટું છતાં ય, મુખ્ય વ્યક્તિને કાને કમલ પર થતાં જુલમની વાત આવતા બલખારને ચેતવણી આપી હતી.
પુત્ર જન્મનો આનંદ લાંબો ન ટક્યો. દીકરો હજી બે મહિનાનો જ હતો અને એ રવિવારની બપોરે ઘરમાં કમલ, બલખાર અને બાળકો જ હતા. જરા પીધેલ બલખારે કમલ પર જબરજસ્તી આદરી. કમલના વિરોધ પર એને મારી અને પોતાનુ ધાર્યુ કરી ઉંઘી ગયો. કમલ મ્હાણ ઉભી થઈ અને રડતાં બાળકોના અવાજને જોરે હિંમત એકઠી કરી ફોન ઉઠાવી બારણાં બહાર જઈ ૯૧૧ નંબર જોડ્યો. પોલીસની રાહ જોતી ધ્રુજતી બારણાં પાસે ઉભી રહી. પોલીસના રક્ષણ નીચે ત્રણે બાળકોને લઈને ઘરની બહાર નીકળી ગઈ. એની પરિસ્થિતિ વિષે તપાસ લખાણ કરતા રાતના આઠેક વાગ્યાનુ અંધારુ થઈ ગયું. એને કહેવામાં આવ્યુ કે, ‘તને “શેલ્ટર”માં લઈ જશે.’ એને અનેક પ્રશ્નો સતાવે, “શું જગ્યા હશે?” લાંબો અંધારો રસ્તો જાણે ખુટતો જ નહોતો. ત્રણે બાળકોને પકડીને મોટી આંખોથી, “ક્યાં લઈ જાય છે?” એનો તાગ કાઢવાનો વ્યાકુળતાથી પ્રયત્ન કરતી રહી. અંતે શાંત જગ્યામાં, નામ નિશાન વગરના મકાનમાં બે ચાર લાલ બટન દબાવી, બે બારણા પાર કરી કમલને બાળકો સાથે અંદર લઈ ગયા. બે બહેનોએ એને હસીને અંદર બોલાવી ત્યારે એણે ફરી શ્વાસ લીધો અને આંખોમાં આંસુના મોતી ચમક્યા. રાત સરખી વ્યવસ્થા સાથે પસાર થઈ ગઈ પણ ભાંગીતુટી અંગ્રેજીથી હકિકત જાણવી ત્યાંનાં કર્મચારીઓ માટે અશક્ય હતુ. સવારમાં અમારી સંસ્થા પર ફોન આવ્યો અને ચારુશી મદદ માટે પંહોચી ગયા. પોતાના દેશના પ્રેમાળ અને હોંશિયાર બહેન પાંસે એણે વિશ્વાસથી વાત કરી. પોલીસ અમલદારને સાથે લઈ જઈ કમલનો જરૂરી સામાન અને ઘરેણાં એના ઘેરથી લઈ આવ્યા.
કમલ શાકાહારી હતી અને એની બીજી ખાસ જરૂરિયાતો સ્નેહપૂર્વક પુરી પાડવામાં આવી કારણકે દરેક સાથે એનો વ્યવહાર પ્રેમાળ હતો. ચારુશી લગભગ દરેક વખતે અને હું ક્યારેક, એને માટે પરોઠા વગેરે બનાવીને લઈ જતાં.
અમારો મુલાકાતનો સમય આંસુ અને હાસ્યથી તરબતર હતો. એક દિવસ એના પતિએ કરેલી ક્રૂર મશ્કરીની વાત કહેલી. એમના ઘરમા એક જુની તલવાર હતી. કમલ પોતાના અને જેઠના બાળકો સાથે બહારના રૂમમાં હતી ત્યાં ઓચિંતા જ બલખાર તલવાર લઈને કમલ પાછળ આવ્યો. એનો ઈરાદો ખબર ન પડતા, કમલ દોડી પણ એને પકડી ટેબલ પર નમાવી તલવાર ગળા પાસે ધરી. કમલ કહે, “મને થયું કે મને મારી નાખશે!” બાળકો બુમો પાડતા હતા. અંતે છોડી, કમલની માનહાનિ પર હસતો હસતો જતો રહ્યો.
કમલને મેં પૈસાના સિક્કાઓનો બરાબર પરિચય કરાવ્યો કારણ એને પૈસા આપવામાં નહોતા આવતા. એ ખરીદી કરવા ઘરનાની સાથે જાય ત્યારે સારી પર્સ લઈને જતી. એક દિવસ શોપીંગ કાર્ટમાંથી કોઈ પર્સ ઉપાડી ગયું. આસપાસના લોકો ગભરાયા પણ કમલ, “બીચારાને એક ડાયપર સિવાય કશુ નહીં મળે,” એ વિચારથી હસવા માંડી.
એક આશ્ચર્યની વાત એ જાણવા મળી, જ્યારે બાળકોની અટક હું લખવા ગઈ તો કમલ મને કહે, “દીકરીઓની ‘કૌર’ અને દીકરાની ‘સિંઘ’.” એને કેમ સમજાવું? “અહીં બધા બાળકોની એક અટક ન હોય તો તકલિફ થઈ જશે!” તો કહે, “પણ જન્મપત્રિકામાં એ રીતે જ લખાવેલ છે.” વાહ! અમેરિકામાં રહેવાનુ અને રીત દેશની પકડી રાખવાની.
આશ્રયગૃહમાં આવ્યાને ત્રણ અઠવાડીયામાં જ અરધી રાતે એના દીકરાની તબિયત બગડતાં એક કર્મચારી સાથે બાળકને હોસ્પીટલ લઈ ગઈ અને સ્વસ્થતાપૂર્વક પરિસ્થિતિ સંભાળી. સંસ્થાના ત્રસ્ત સભ્યોના ખર્ચની વ્યવસ્થા ગવર્નમેન્ટની મદદ અને સંસ્થાના ભંડોળથી થતી હોય છે. આશ્રયગૃહમાં રહેવાના સમયની પાબંધી હોય છે પણ કમલ માટે બધાને વિશિષ્ટ સહાનુભૂતિ હતી. તે પહેલા આઠ મહિના અને પછી બે મહિના રહી. જન્મદિવસો અને દિવાળી અજનબી પણ સહાનુભૂતિવાળા લોકો વચ્ચે ઉજવાયા.
જેઠાણી ફોન પર એને પાછી આવી જવા સમજાવતી કારણકે ઘરની આબરૂનો સવાલ હતો. કમલના જેઠ અને ગુરુદ્વારાના મુખ્ય માણસો સાથે વાટાઘાટ કરી કમલને પાછી વ્યવસ્થિત જીવનમાં ગોઠવવા, અરે! રાતના દસ વાગે મળવા અને ચર્ચા કરવા બોલાવે તો પણ જઈને, સુલેહ કરાવવા માટે ઘણા પ્રયત્નો કર્યા. આ બાજુ સરકારી વકીલની મદદથી કમલ અને બાળકોની સલામતીની તકેદારી લેવાતી હોવા છતાં પણ કમલની બીક ઓછી નહોતી થતી. કામ માટે હું બહાર લઈ જાઉં ત્યારે સતત ચારે બાજુ જોતી રહે અને જરા પણ પતિની કાર જેવી કાર દેખાતા મોં છુપાવી દેતી.
કોર્ટના દિવસે અમે બે સહકાર્યકરો ચારૂશી અને કમલની રાહ જોતા ઉભા હતાં. ત્યાં બે ભાઈઓ એ જ જજ વિષે અમને હિંદુસ્તાની જાણી પૃચ્છા કરતા હતાં. અમને ખબર પડી ગઈ કે શીખ પાઘડીમાં મોટો ભાઈ અને જીન્સના પેન્ટ અને જેકેટમાં હીરો!, બલખાર છે. ચારુશી એકલા આવ્યા કારણ કે કમલ વકીલની ઓફીસ છોડી કોર્ટમાં આવવા તૈયાર જ ન થઈ. બલખારને બીજી પણ અમુક કાનૂની મુશ્કેલીઓપોલીસ રેકોર્ડમાં હતી. એને જેલની સજા થઈ.
પણ હવે શુ? એના તરફથી કમલને પૈસા નહોતા મળવાના. પોતે નોકરી કરી શકે એવી કેળવણી નહોતી.
ત્રણ મહિનામાં બલખારને ભાઈ જેલમાંથી ઘેર લઈ આવ્યો હતો. કમલની જેઠાણી કહેતી રહેતી, “તું પાછી આવી જા. બાલ જેલની હવા ખાઈને બદલાયો છે.” અમને એ બાબત વિશ્વાસ નહોતો તેથી અમે કમલને પાછા ન જવાની સલાહ આપી. ત્યાર પછી એ બાબત અમારી સાથે વાત નહોતી કરતી. પાછા ભારત જ્તાં પહેલા અમેરિકામાં સીટીઝનશીપ માટે અરજી કરાવી દેવાનુ નક્કી કર્યુ. આ બધો ખર્ચ અમારી સંસ્થા અને શેલ્ટર પર નિર્ભર હતો. શુક્રવારે નક્કી કરેલા સમયે હું કમલને લેવા ગઈ. મને જોઈને કહે, “અરે! હું ભુલી ગઈ.” મને માન્યામાં ન આવ્યુ. અમે તૈયાર કરેલ અરજી વગેરે લઈને નીકળ્યા. આગળ જતાં ગભરાઈને બોલી, “મારા પતિની કાર નજીકમાં છે. મારે ક્યાંય નથી જઉં, પાછા ફરીએ.” મને ખબર ન પડી કે એને અરજી કેમ નહોતી કરવી!
રવિવારે ચારુશી એને મળવા ગઈ ત્યારે કમલ જરા શાંત લાગી. સોમવારે સવારમાં આશ્રયગૃહમાંથી ફોન આવ્યો, “કમલ સામાન બાંધી, જવા તૈયાર થઇ ગઈ છે અને એના જેઠાણી લેવા આવી રહ્યા છે.” હવે તો “સંભાળીને રહેજે. પ્રભુ રક્ષા કરે.” એ કહેવા સિવાય બીજી કોઈ સલાહનો અર્થ નહોતો. બે અઠવાડીએ ચારુશી પર ફોન આવ્યો ત્યારે થોડી વાતચીત પછી કહ્યું કે, “આવીને તારા ઘરેણાં લઈ જજે.” દિવસો પછી જેઠની દીકરી સાથે આવી. એને જોઈ ચારુશીની આંખ ભીની થઈ ગઈ. કરમાયેલી અને થાકેલી લાગતી કમલ નજર મિલાવ્યા વગર જવાબ આપતી હતી. ચિંતિત નજર એને જતી જોઈ રહી.
સમાચાર આવ્યા, “કમલ આશ્રયગૃહમાં પાછી આવી ગઈ છે.” હજી તો બે મહિના પણ પૂરા નહોતા થયા અને બલખાર કાયદાથી બંધાયેલો હતો તો પણ મારજૂડ કરી બેસતો. દિવસે દિવસે હેરાનગતિ વધવા માંડી. હવે એણે હોંશિયારીથી રસ્તો કાઢવાનુ વિચાર્યુ. એક દિવસ એ ખુશ હતો ત્યારે કમલ કહે, “તું મને વકીલની ઓફીસમાં લઈ જાય તો તારા સામેની ફરિયાદ પાછી ખેંચી લઈએ.” બલખાર તૈયાર થઈ ગયો. કમલ ત્રણે બાળકો અને ભારે ડાયપરબેગ લઈને વકીલની ઓફીસમાં ગઈ અને બલખાર બહાર કારમાં રાહ જોતો બેઠો. વકીલ મહિનાઓથી કમલનો કેઈસ સંભાળતી હતી તેથી પરિસ્થિતિ સમજતાં એને જરાય વાર ન લાગી. કમલને બદલે પોલીસ ઓફીસરને બહાર આવતો જોતાં એ પલાયન થઈ ગયો.
કમલ અને બાળકોને ભારત મોકલવા માટે કોઈ ઉદાર માણસોની મદદ મેળવી ટીકીટની વ્યવસ્થા કરાવી આપી. એને પરદેશમાં પોતાના સ્વજનો આપે એનાં કરતાં પણ વધારે મદદ, સંભાળ અને સહાનુભૂતિ મળ્યા. ભારત ગયા પછી પણ એની અમેરિકા આવવાની અને ડોલર કમાવાની ઈચ્છા કાયમ હતી.
લગભગ બે વર્ષ પછી ન્યુ યોર્કથી કમલનો ફોન આવ્યો કે, “આન્ટી, હું અંહી એક સારા પંજાબી કુટુંબની મદદથી રહુ છુ અને એમના સ્ટોરમાં કામ કરું છું. થોડા સમય પછી મારા મમ્મી બાળકો સાથે આવશે અને મારી સાથે રહેશે.” એક સંતોષસભર પ્રસન્નતા સાથે અમે કમલને શુભેચ્છા પાઠવી.
કમલ
ઝંખવાયેલો ચાંદ ને સાથે સૂની ત્રણ તારલીઓ
ત્રસ્ત આજ આકાશ ને સરતી ઝરઝાંખી વાદળીઓ
કળી હતી એ ક્યાંયે, આવી દૂર દેશ ખીલવાને
અબુધ ઝાલિમ માળી ફેંકે શર કંટક ઝીલવાને
અધરો બંધ કરે ને ખોલે, કઈ ભાષામાં બોલે?
કેમ કરીને અણજાણ્યામાં ઘરની સાંકળ ખોલે?
કથની અશ્રુ દ્વારે દોડે ચિંતિત ચિત્ત ચકરાવે
દુધપીતા રડતાં બાળકને કેમ કરી સમજાવે?
હાલ જિગરની ફાટી ચાદર ધીરજથી સંભાળે
નૈન હસીને સંવેદનશીલ પ્રેમની ભાષા બોલે
———–
Posted in કાવ્યો by saryu on June 13th, 2011 
